İKİNCİ ELDE ARAÇ VE SORUMLULUK

İkinci el araç, daha önce bir veya birkaç sahibi tarafından kullanılmış ve daha sonra satılmış olan otomobilleri ifade eder. Bu araçlar genellikle birinci el sahipleri tarafından kullanıldıktan sonra satılırlar ve ikinci el pazarında alıcı bulurlar. İkinci el araçlar, genellikle daha uygun fiyatlarla sunuldukları için birçok insan tarafından tercih edilirler. Bu araçlar, otomobil satıcıları, bireysel satıcılar veya çeşitli çevrimiçi platformlar aracılığıyla satın alınabilir. İkinci el araç alırken, aracın durumu, kilometresi, bakımları, aracın geçmişi gibi faktörler dikkate alınmalıdır. Ancak, ne kadar dikkat edilirse edilsin öyle ayıplar vardır ki belli bir süre içerisinde ancak fark edilmesi mümkündür.

AYIP VE GİZLİ AYIP NEDİR?

"Ayıp", hukukta bir malın veya hizmetin beklenen kalite veya standartlara uymamasını ifade eder. Bu, ürünün veya hizmetin kusurlu, eksik veya işlevsiz olması anlamına gelebilir. "Gizli ayıp" ise, malın veya hizmetin satın alınması sırasında fark edilemeyen ancak sonradan ortaya çıkan kusurları ifade eder. Bu tür ayıplar, alıcı tarafından önceden keşfedilemeyecek kadar derin veya gizli olabilir. Hukuk sistemlerinde, gizli ayıplar genellikle tüketicileri korumak için düzenlemelere tabidir. 

AYIP TESPİT ETTİM, NE YAPMALIYIM ?

Alıcı, malı inceledikten sonra herhangi bir açık ayıp fark ederse, bu durumu uygun süre içinde satıcıya bildirmelidir. Benzer şekilde, gizli ayıp ortaya çıktığında da alıcı, derhal satıcıya bildirimde bulunmalıdır. Bildirim sürelerine uyulmaması durumunda, alıcı ayıpları kabul etmiş sayılabilir ve buna bağlı olarak haklarını kaybedebilir. Özetle, alıcının açık veya gizli ayıpları satıcıya bildirmesi, hukuki haklarını koruması açısından önemlidir. Bu bildirimlerin belirli süreler içinde yapılması, alıcının haklarını koruyabilmesi için gereklidir.

Bu noktada, okuyucunun şuna dikkat etmesi lazımdır; ayıpların satıcıya bildirdiğini kanıtlamakla yükümlü olan taraf alıcıdır. Bu nedenle, noter aracılığıyla gönderilen ihtarname veya (PTT) ile gönderilen iadeli taahhütlü mektup gibi belgeler, alıcıya bu kanıtı sağlama konusunda kolaylık sağlayabilir.

ARAÇ SATIŞLARINDA AYIP SORUMLULUĞU?

Öncelikle, belirtmesi gerekir ki, sorumluluk anlamında ikinci el araç satışında satıcının sorumluluğu sıfır araçlara göre daha kısıtlıdır. Buna rağmen, ikinci el satışlarında alıcı ve satıcının da geniş hakları vardır. Örneğin, satıcı araçtaki ayıbı bilmese dahi yine de sorumluluğu devam etmektedir. Ancak; bu sorumluluk mutlak olmayıp; satıcının alıcıya bildirdiği ayıpları kapsamaz. Burada ispat külfeti satıcıya düşmekle birlikte; uygulamada aracın rayiç bedelinin aşağısına satıldığı ayıpların bildirildiği ifadesini eder. Yazının konusu gereği şimdilik alıcının, alıcının haklarını değerlendireceğiz. En temel hakları, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanun’un 227  maddesi ve devamında düzenlenmiştir.

• Alıcı uygun bildirim aracılığı ile sözleşmeden dönebilir (aracın iade edilmesi),

• Aracı iade etmeyerek, ayıp oranında indirim talep edilmesi

• Onarım maliyeti yüksek ve fahiş olmadığı sürece, satıcıdan tamir ve onarımı isteyebilir,

• Aracın ayıpsız benzeri ile değiştirilmesi (mümkünse)

Bu şartlarda alıcının kabul ve istek iradesi aranmaz; ayrıca alıcı zarara uğradığı her halde genel hükümlere göre tazminat isteme hakkı saklıdır. Ancak yine de, alıcının haklarını kullanırken satıcının da hakları dikkate alınır. Küçük bir hata veya kusur yüzünden sözleşmeden dönülmesi satıcı aleyhine olduğu açıktır böyle hallerde alıcının onarım veya indirim yoluna gitmesi tarafların menfaatini karşılıklı koruyacaktır.

EKSPERTİZ RAPORU ALDIM SATICININ SORUMLULUĞU DEVAM EDER Mİ?

Eksper raporunda yer alan kusurlardan dolayı bildirim yapılmış sayılır, bu yüzden bu durumlarda satıcının sorumluluğu kalkar. Ancak, eksper raporunda yazmayan kısımlar için hala satıcının sorumluluğu devam etmektedir. Peki, eksper raporunda incelenen ve kusur bulunmayan parçalarda ayıp ortaya çıkarsa ne olur? Anılı hallerde eksperinde incelemesi yüzünden sorumluluğu doğacaktır.

NE KADAR SÜRELİĞİNE SORUMLULUK DEVAM EDER?

Satıştan itibaren ayıp bildirimleri 2 yıl içerisinde yapılmalıdır. Bu süre ayıp bildirimi için ön görülmüştür. Satıştan sonraki 2 yıl içerisinde yapılan ayıp bildirimden sonra satıcının sorumluluğu doğacaktır.

      *Eğer satıcının ağır kusuru varsa 2 yıllık süre uygulanmaz.

GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEMENİN TESPİTİ

Genel yetki kuralı sebebiyle, davalının yerleşim yeri yetkili mahkemedir. Mal varlığa ilişkin davalar ise Asliye Hukuk Mahkemesinde görülür. Burada okuyucunun, her olayın münhasır olduğu ve hak kayıplarına uğramamak için bir avukata danışması gerekmektedir.