VASİYETNAME VE VASİYETNAME TÜRLERİ

Vasiyetname, bir kişinin ölmeden önce mal varlığının nasıl dağıtılacağını, kime neyin verileceğini belirlediği hukuki bir belgedir. Vasiyetname, ölüme bağlı bir tasarruf olup, miras bırakanın iradesini yansıtır ve bu iradenin ölümünden sonra uygulanmasını sağlar. Vasiyetnamenin geçerli olabilmesi için belirli yasal şartlara uygun olarak düzenlenmesi gerekmektedir. Çeşitli vasiyetname türleri olup; aşağıda geçerlilik şartları düzenlenmiştir.

RESMİ VASİYETNAME

Vasiyetname, ayırt etme yeteneğine sahip ve düzenlendiği tarihte 15 yaşını tamamlamış kişiler tarafından resmi bir memur huzurunda yapılabilir. Uygulamada resmi memur olarak genelde noterde yapılır ancak bazı hallerde sulh hukuk mahkemesinin yetkilendirdiği kişi huzurunda da yapılabilir. Resmi vasiyet name de resmi memurun yanında ayrıca iki tanığın katılması gerekir. Tanıklarda oradayken vasiyetname yazdırılır, en sonunda tanıklara okunur ve aynı anda tanıkların imzası alınır. Tanık olamayacak kişiler ise alt ve üst soy, eş, kardeş, fiil ehliyeti bulunmayanlar, okur-yazar olmayanlar tanık olamazlar. Tanıkların asli görevi vasiyetnameyi yapan kişinin ehliyetine tanıklığıdır; sadece bu görevi olmayıp ayrıca vasiyetnamenin, hazırlayanın iradesine uygunluğunu denetler ve diğer kanuni yükümlülüklerini yerine getirir. Ortak vasiyetname kabul olmaz, bu kural mutlak olmayıp iptali gerekmektedir.

EL YAZISI VASİYETNAME

Miras bırakan el yazısı ile vasiyetname hazırlaması mümkündür. Ancak, burada en önemli hususların bir tanesi; el yazısı ile yazılacak vasiyetnamenin bizzat miras bırakanın kendi el yazması ile yapması gerekmektedir. Bu durumda bilgisayar veya daktilo ile yazılmış vasiyetnameler, el yazısı vasiyetnamesi hükümlerine girmez. Yazma da duraksama olmamasına dikkat edilmelidir, başlayan vasiyetname kesintisiz yazılmalıdır.

El yazısı ile yazılmış vasiyetnamede görülebilecek bir diğer büyük sorun okunaksız yazılardır. Okunaksız kısımlar yazılmamış hükmündedir, vasiyetnamenin geçerliliğini etkilemez. Ancak, hak kayıplarına uğranılmaması için miras bırakanın okunaklı yazmaya gayret göstermesinde fayda vardır. Unutulmaması gerekir ki, el yazılı vasiyetnamede kesin tarih atılması gerekmektedir. Gün, ay, ve yıl şeklinde atılacak tarihler doğrudur; onun haricinde atılacak tarih ibareleri vasiyetnamenin geçerliliğini etkileyebilir.

En nihayetinde el yazısı ile yazılan vasiyetname sulh hukuk mahkemelerinde okunur. Yazılı vasiyetname, saklanmak üzere notere bırakılmış olsa da yine de sulh hukuk mahkemesine ulaştırılması gerekmektedir. El yazılı vasiyetnamenin, bir avukata veya üçüncü kişiye teslim edilmesi de mümkündür. Ancak, uygulamada genelde saklanılmak üzere notere verildiği görülür.

SÖZLÜ VASİYETNAME

Sözlü vasiyetname olağanüstü durumda başvurulabilir. Bu olağanüstü durumlara ise yakın ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, ciddi hastalık halinde, savaş, terör ve diğer olağanüstü durumlarda geçerlidir. Vasiyetname diyebileceğimiz son istekler aynı anda iki tanığa anlatılır. Tanıklar en kısa zamanda, yer, gün, ay, ve yıl belirterek isteklerini yazmalıdır. Ya da bir mahkemeye başvurarak beyanda bulunmaları mümkündür.

Sözlü vasiyetname şartları ortadan kalktığı takdirde, 1 ay geçmesi ve yeni vasiyetname yapma hali ortaya çıkarsa vasiyet kendiliğinden hükümsüz hale gelir. 1 aylık süre geçmişse, ayrıca iptale de gerek yoktur.

VASİYETNAMEDEN DÖNME

Miras bırakan yukarıdaki vasiyetnamelerden birisini uygun yaparak yeni bir vasiyetname ile öncekinden dönebilir. Yapıldığı şekilde dönme zorunluluğu yoktur. Vasiyetnameden dönme, kısmı veya tam şekillerinde de yapılabilir.

Bir diğer dönme hali ise, miras bırakanın vasiyetnameyi yok etmesidir. Miras bırakan veya üçüncü kişinin sebep olmasıyla, içeriğinin aynen ve tamamen belirlenmesine olanak bulunmayan vasiyetnameler hükümsüzdür. Bu hallerde tazminat isteme hakları saklıdır.

Miras bırakan öncekini kaldırmadan yeni yaptığı vasiyetname ile öncekini kaldırır ancak yeni yapılan vasiyetname öncekini tamamlıyorsa ikisi de geçerlidir.

Son olarak ise miras bırakanın eylem ile dönmesidir. Mirasında bıraktığı daha sonra ise tasarrufta bulunarak elden çıkardığı şeyler bakımından vasiyetname ortadan kalkar.